Better Call Saul Recap S06E03: 'Rock and Hard Place'

Het is altijd het telefoontje.

Als films en series je iets leren, is het wel dat er uiteindelijk niets gevaarlijkers is dan het plegen van een telefoontje met je naasten als je in een precaire situatie zit. Op het moment dat de arme vader van Nacho een telefoontje krijgt van zijn zoon, weten we zeker dat het einde verhaal is. Zijn vader lijkt het op een diepere manier óók te voelen. Dit is het laatste wat hij ooit van zijn zoon gaat horen.

Je hoefde geen raketgeleerde te zijn om aan het begin van het zesde seizoen van Better Call Saul te voorspellen dat Nacho een van de eerste kandidaten zou zijn om van het schaakbord af te donderen. Nacho leefde al meerdere seizoenen tussen vrees en dood, en bouwde een niet heel handige reputatie op van ‘de gast die altijd zijn bazen wil vermoorden’ (achtereenvolgens Tuco, Hector en Lalo). Maar toen hij aan het einde van seizoen vijf de deur openzette voor een moordaanslag op Lalo, wisten we genoeg. Nacho gaat deze serie niet overleven. Zijn lot was bekend op het moment dat hij de deur van het slot haalde. De vraag was alleen hoe, wanneer en vooral: door wie?

Better Call Saul heeft er een kunst van gemaakt om het onvermijdelijke om te vormen tot de spannendste, best uitgevoerde en meest meeslepende televisie in jaren. Neem bijvoorbeeld de slotscène van deze MEESTERLIJKE aflevering (een instant klassieker, zoveel is wel zeker). Elke aanwezige is een dead man walking, al weten ze op dat moment nog lang niet dat een terminale scheikundeleraar uiteindelijk hun lot gaat bepalen. Wij weten het wel, maar het maakt geen bal uit. We hoeven ons geen zorgen te maken over hun lot, en inmiddels ook niet meer over dat van Nacho. Na de openingsscène (over kunstwerken gesproken) in de woestijn, weten we eigenlijk al dat Nacho deze aflevering niet gaat overleven (‘in de olie zijn’ heeft sinds deze aflevering wél een heel andere betekenis gekregen). Maar het maakt niet uit, omdat de pay-off uiteindelijk zó bevredigend is dat het onvermijdelijke tóch een emotionele achtbaanrit wordt. Niets dan lof voor de sublieme Michael Mando, die hier ongetwijfeld zijn Emmy-moment te pakken had. (Zijn triomfantelijk-furieuze bekentenis richting Hector deed denken aan de Breaking Bad-scène waarin Walt aan Jesse opbiecht dat hij Jane zag sterven. De Nacho-scène was in die zin een stuk bevredigender, omdat Hector het wel degelijk verdiende.)

Zoals Juan Bolsa Nacho nog ‘vriendelijk’ waarschuwt: ‘There are good deaths, and bad deaths.’ Nacho’s dood valt uiteindelijk in de eerste categorie. Het maakte het niet minder hartverscheurend.

‘Boss says he looks too pretty’

Uiteindelijk gaat Better Call Saul voortdurend over de langzame ontmanteling van het morele kompas. Er is naast Kim Wexler geen personage waarin dat zó sterk naar voren komt als bij Mike Ehrmantraut. Mike ontwikkelde in de loop van de vorige vijf seizoenen een zwak voor Nacho, al moest hij hem ook meermaals behoeden voor fouten die hem op een gevaarlijk pad zouden zetten (het vermoorden van Tuco of Hector, om maar eens wat te noemen). Maar ook Mike ziet uiteindelijk in dat ‘the kid’ niet meer te redden is. Het raakt hem, en zet hem er uiteindelijk toe aan om dan maar alles te doen om Nacho’s lot iets minder grimmig te maken. Als Gus en Victor vinden dat Nacho er niet ‘gehavend’ genoeg uitziet voor zijn uitlevering aan de Salamanca’s, wijst Mike Victor de deur. Hij wil Nacho het meest humane einde geven dat op dat moment in zijn macht ligt, en staat wederom op tegen de harteloze mankrachten van Gustavo Fring. (Een andere geruststelling: Mike belooft Nacho dat iedereen die aan zijn vader wil komen eerst langs hem zal moeten. Godzijdank.)

De scène waarin Mike en Nacho - zonder iets te zeggen - afscheid van elkaar nemen, is in die zin óók hartverscheurend, waarbij vooral het ‘it’s okay-knikje’ van Nacho bleef hangen. Veel acteurs in Better Call Saul zijn meesters in het minimalisme (zie bijvoorbeeld Giancarlo Esposito als Gus en Rhea Seehorn als Kim), maar uiteindelijk kan niemand tippen aan de gelaatsuitdrukkingen van Jonathan Banks. De pijn op zijn gezicht na de dood van Nacho is tekenend. Nacho was allesbehalve een onschuldige speler, en in die zin géén Werner Ziegler, maar het maakt Mike’s pijn er niet minder om - ook omdat Nacho hem waarschijnlijk deed denken aan zijn vermoorde zoon. The Making of Mike Ehrmantraut is bijna volbracht, en wat een intens tragische making-of is dat uiteindelijk geworden.

‘Under all his showiness he’s a lawyer, and a human being. And I think he knows what’s right’

In deze verpletterende aflevering was er één belangrijke afwezige, die alleen bij naam werd genoemd: Lalo Salamanca. Aan de (min of meer) legale zijde van de serie, leven alle personages nog in de veronderstelling dat Lalo om het leven is gekomen bij de aanslag in Mexico. Dat geldt óók voor justitie, die tegelijkertijd zwaar geïrriteerd zijn over het feit dat ze een belangrijk kopstuk van het kartel zomaar hebben laten lopen. Mede daarom neemt aanklager Suzanne Ericsen Kim apart om eens te polsen welke rol Jimmy in dit geheel speelt, en of hij misschien bereid zou zijn om te praten over zijn ‘overleden’ cliënt. Jimmy heeft justitie in de eerste aflevering immers zélf - al dan niet per ongeluk - op het spoor gezet van Lalo, en Ericsen heeft het idee dat het hele idee van ‘friend of the cartel’ uiteindelijk niet bij Jimmy past. Plus: als Jimmy zijn verhaal doet, kunnen ze mogelijk wat doen aan de groeiende invloed van het kartel in Albuquerque. Kim is - los van wat technisch gepraat over geheimhoudingsplicht na de dood - overwegend zwijgzaam (en hoe: Rhea Seehorn, de onvolprezen GOAT) tijdens de scène, maar in één specifieke reactie zien we perfect wat er met haar morele kompas is gebeurd. Het zit allemaal verscholen in het woord ‘Saul’. Kim gaat niet per se in op wat Jimmy’s rol in het geheel is, maar wijst Ericsen wel terecht als zij hem continu ‘Jimmy’ noemt. Maar voor Kim is Jimmy richting de buitenwereld allang niet meer Jimmy McGill, maar Saul Goodman. Dat Kim dit nog eens benadrukt, maakt het alleen maar zorgwekkender.

Eenmaal thuis vertelt Kim Jimmy over het voorstel van Ericsen. Wat hierbij vooral opvalt, is dat Jimmy amper nog voor zichzelf denkt, maar volledig vaart op het oordeel van Kim. Hij vraagt tot twee keer toe aan Kim wat hij moet doen. Het antwoord van Kim is glashelder én pijnlijk sturend: ‘Je bent een vriend van het kartel, of een verrader.’ Kim heeft bovendien allang door dat de aanklagers uiteindelijk niets hebben waarmee ze Jimmy kunnen pakken. Zoals Kim het samenvat: ‘Het is niet meer dan een poging om te kijken of je toehapt.’

De kans dat Jimmy toehapt is klein, maar ik maak me in toenemende mate wél zorgen over de afwezigheid van Lalo in dit alles. Aan het eind van de vorige aflevering zagen we dat Kim en Jimmy gevolgd werden door een auto, en we weten nog steeds niet wie dat precies is. Het feit dat we Lalo al twee afleveringen niet gezien hebben, doet het ergste vrezen, want Lalo is te slim om te denken dat Gus inderdaad géén rol speelde in de aanslag op zijn leven. En de rol van Kim en Jimmy in dit geheel blijft waarschijnlijk aan hem knagen. Benieuwd wanneer we onze vrolijke sociopaat weer gaan terugzien, maar fraai zal het vermoedelijk niet zijn.

‘You’re not seeing the bigger picture’

Als zakkenroller deluxe Huell Babineaux ineens gewetensvragen gaat stellen, weet je dat je moet uitkijken. Deze derde aflevering was door alle verwikkelingen met Nacho zó intens, dat het ook fijn was om Huell weer even terug te zien, omdat onze grote vriend altijd voor wat comic relief zorgt. Huell werd ditmaal ingeschakeld om de sleutel van Howards auto te kopiëren, wat met veel pijn en moeite lukt. Interessanter was zijn gesprek met Jimmy na afloop van hun zoveelste gezamenlijke scam. ‘Je bent toch een advocaat? En je vrouw ook. Jullie verdienen goed. Waarom doe je dit dan allemaal?’ Een ietwat aangeslagen Jimmy verweert zich met de uitspraak dat ‘heel veel mensen uiteindelijk beter worden van deze scam’ (precies zoals Kim hem aan het eind van het seizoen vijf heeft wijsgemaakt, door te stellen dat ze veel meer onschuldige mensen kunnen gaan verdedigen als hun Howard-plan slaagt en ze het Sandpiper-geld krijgen). Jimmy maakt Huell wijs dat hij ‘het grotere plaatje’ niet ziet, maar heel overtuigend is zijn verweer niet. Het is de vraag of hij er zelf nog in gelooft, maar hij en Kim zitten nu al veel te diep in hun Howard-scam om zich nog terug te trekken. Zodra die scam voltooid is, zal Howard vermoedelijk zelfs zijn vertrouwde lijfspreuk ‘Namasté’ niet meer kunnen gebruiken.

Laten wij in dit geval dan maar een zoveelste diepe buiging maken naar de makers van deze serie, die zijn klassieke status inmiddels met de week nóg wat meer waarmaakt. Met deze week een extra shout-out naar regisseur en schrijver Gordon Smith, die zich onder de hoede van showrunners Vince Gilligan en Peter Gould heeft ontwikkeld tot een van de beste tv-schrijvers van dit moment. Nu kun je denken: wat moet ik met de naam van die schrijver? Laat ik dan zeggen dat je de naam van Smith als de sodemieter moet gaan onthouden, want deze beste man schreef eerder onder meer de afleveringen ‘Five-O’ (de klassieke aflevering waarin Mike wraak neemt op de moordenaars van zijn zoon), ‘Chicanery’ (de klassieke aflevering waarin Jimmy Chuck erin luist in de rechtszaal) én ‘Bagman’ (de klassieke aflevering in de woestijn met Jimmy en Mike). Het zijn niet geheel toevallig drie van de allerbeste tv-afleveringen aller tijden, dus Smith verdient na zijn vierde voltreffer niets dan lof.

Maar uiteindelijk kan ik eindeloos blijven strooien met complimenten, want er is geen film of serie die op dit moment ook maar enigszins in de buurt komt van het krankzinnig hoge niveau dat de cast en crew van Better Call Saul in vrijwel elke aflevering halen. Dat gaat inmiddels zo ver dat elke andere serie automatisch een klein beetje tegenvalt, omdat we al 53 afleveringen zó enorm verwend worden met Saul. Waar deze serie uiteindelijk gaat landen, is nog onzeker, maar er moet in de komende tien afleveringen wel héél iets raars gebeuren wil Better Call Saul zich uiteindelijk níet in de top vijf van beste series aller tijden voegen.