Better Call Saul Recap S06E07: 'Plan and Execution'

‘Your man, he’s like a cucaracha. A born survivor.’

De afgelopen weken zag ik online hier en daar weer wat nitwits opduiken die klaagden dat de afleveringen van Better Call Saul wel erg traag waren. Vervolgens is het vaak een kunst om de verleiding te weerstaan om erop te reageren, aangezien het toch verspilde moeite zou zijn, Als je na bijna zes seizoenen voortreffelijk zorgvuldige televisie nog steeds niet begrijpt dat die opbouw Saul júíst tot een van de beste dramaseries aller tijden maakt, ben je hoe dan ook af. De opbouw betaalt zich in deze serie namelijk al-tijd uit.

Vooral bij de vijfde en zesde aflevering klonk er weer wat gemopper. Waarom werd de ‘Howard-scam’ zo breed uitgemeten? Waarom schoot Lalo niet gewoon lekker wat mensen dood? En waar blijven Jesse en Walt eigenlijk? (Alsof dat ook nog maar iets kan schelen inmiddels). Welnu, als de makers van Saul zo stom waren geweest (en dat zijn ze niet) om toe te geven aan die fastfood-houding van de kijkers, was de shock van deze weergaloze mid season-finale veel minder groot geweest. Stel je bijvoorbeeld voor dat het plan voor de aftakeling van Howard was afgeraffeld in twee afleveringen. Zeker, dan was de shock van zijn uiteindelijke dood óók groot geweest, maar nog niet half zo pijnlijk en tragisch als na deze lang uitgesponnen scam, en de nasleep daarvan.

Of neem de zorgvuldige opbouw van Lalo’s routine in de voortreffelijke openingssequentie van deze aflevering – waarin hij doucht in een winkel, slaapt in zijn auto, en als een soort Pennywise in een riool bivakkeert om Gus’ superlab in de gaten te houden. Het zijn al die kleine details die de personages en de verhaallijnen uiteindelijk inkleuren tot in de moeilijkste hoekjes. Soms kun je bij die details denken: was dit echt nodig? Het antwoord in dit universum is altijd een volmondig ‘ja’.

‘You were born that way, but you? You have a piece missing.’

Deze zevende aflevering was in zekere zin het ‘Ozymandias-moment’ van Better Call Saul. In ‘Ozymandias’ stortte het imperium van Walter White in, maar zagen we óók het einde van het laatste (soort van) morele geweten van de serie, met de dood van Hank Schrader. Het is nog altijd een van de hartverscheurendste sterfscènes van een seriepersonage, maar ik denk dat zelfs de dood van Hank uiteindelijk wordt ‘overtroffen’ door de dood van Howard. Het hele seizoen vreesde ik al voor een tragisch einde aan Howards verhaallijn, aangezien zijn vete met Jimmy automatisch kon betekenen dat hij te dichtbij the friend of the cartel zou komen. Maar uiteindelijk bleek hij vooral de verkeerde man op de verkeerde plaats. Ik vreesde al het ergste toen Lalo de kakkerlak zag in het riool, waardoor een nieuwe confrontatie met Jimmy en Kim onvermijdelijk zou zijn (Lalo omschreef Jimmy tijdens zijn ontmoeting met Kim in de gevangenis immers óók als een kakkerlak).

Op het moment dat het kaarslicht voor de eerste keer flikkert, is duidelijk dat een tragedie onvermijdelijk is. Toch maken Kim en Jimmy zich op dat moment totaal geen zorgen, aangezien ze in een staat van euforie verkeren nadat hun ‘Howard-plan’ geslaagd is, en ze een flinke som geld tegemoet kunnen zien door de Sandpiper-schikking. Dat een dronken, aangeslagen Howard verhaal komt halen, hebben ze ook nog wel ingecalculeerd. Zelfs de tamelijk vernietigende (en totaal op waarheid berustende) speech kunnen ze nog wel dragen. Maar als het kaarslicht een tweede keer flikkert (een briljante, Spielbergiaanse aankondiging van naderend onheil), weten ze dat er stront aan de knikker is. Ook hier zien we weer het resultaat van een uiterst zorgvuldig opgebouwde verhaallijn: Kim heeft – ondanks meerdere twijfels – immers besloten om Jimmy níet in te lichten over Lalo’s ‘herrijzenis’, en er daarmee direct voor gezorgd dat Jimmy niet meer op zijn hoede was. Verblind door de euforie hadden ze ook nooit kunnen bevroeden dat de besnorde sociopaat zich opnieuw zou melden in hun woonkamer. Jimmy is vooral in shock (die ‘HOOOOOOW?’ kwam van heel diep), terwijl Kim Howard zo snel mogelijk richting de uitgang probeert te praten.

Het is – natuurlijk – tevergeefs. Ik moest bij de laatste minuten van deze aflevering vooral denken aan de laatste scène tussen Walt en Hank, in de woestijn. Vlak voordat Hank door nazi-oom Jack naar de eeuwige jachtvelden wordt gestuurd, wijst Hank Walt nog één keer terecht: ‘Je bent de slimste man die ik ooit heb ontmoet. Maar zelfs jij bent te stom om te beseffen dat deze man al tien minuten geleden besloten heeft wat hij gaat doen.’ Wat volgt, is een van de meest genadeloze schoten uit de tv-geschiedenis.

Datzelfde gevoel kreeg ik bij de slotscène van deze aflevering, nadat Howard even daarvoor geconstateerd heeft dat er ‘iets mist’ bij Kim. Hij neemt het Jimmy niet eens heel erg kwalijk dat hij hem probeerde te slopen: dat is uiteindelijk gewoon hoe hij is geboren (de schaduw van Chuck hing ook flink over deze aflevering). Maar Howard noemt Kim hierna een van de slimste, beste mensen die hij ooit heeft ontmoet. Kim heeft alles in huis om een van de allerbeste advocaten van New Mexico te zijn, maar er mist iets. Howard constateert dat uiteindelijk te laat. Als hij net met veel bombarie aankondigt dat hij alles in het werk gaat stellen om de waarheid boven tafel te krijgen, flikkert het kaarslichtje voor de tweede keer. Howard ziet de ernst van de situatie niet in, omdat die besnorde man er best vriendelijk uitziet, en aangeeft dat hij ‘alleen even met zijn advocaten wil overleggen’. Pas als Lalo zijn pistool uit zijn zak haalt, beseft Howard dat hij in the middle of something is. Voordat hij zijn zin kan afmaken, haalt Lalo de trekker over.

‘You two are soulless.’

Het is misschien wel de meest tragische dood uit het hele universum van Breaking Bad én Better Call Saul, vooral omdat Howard – zoals Mike het zou omschrijven – helemaal niet in the game zat. Als onschuldig slachtoffer krijgt hij wellicht concurrentie van Drew (het jongetje dat in Breaking Bad door Todd werd doodgeschoten na de treinroof) en Fred (het eerste slachtoffer van Lalo), maar deze dood hakte er veel harder in. Howard stond lang in de schaduw van alle andere ‘grote personages’, maar de schrijvers en vertolker Patrick Fabian (weergaloos in deze aflevering) maakten Howard de laatste seizoenen stiekem steeds meer tot een sympathiek, cruciaal personage. Een beetje arrogant en pompeus was hij zeker, maar dit was wél een man met een goed hart.

Howards dood is voor het eindspel van de serie cruciaal, waarbij de belangrijkste vraag vooral is hoe Kim en Jimmy hierop gaan reageren. Zij hebben Howard immers op dit pad gezet, en dragen vanaf nu voor altijd de indirecte verantwoordelijkheid voor zijn dood met zich mee. Natuurlijk hadden ze nooit rekening gehouden met een interventie van Lalo, maar zonder hun naargeestige scam hadden de wegen van Howard en Lalo elkaar nóóit gekruist. Vooral in het geval van Kim wordt het interessant om te zien hoezeer ze wordt aangetast door de gevolgen, aangezien zij – in tegenstelling tot Jimmy in de woestijn – niet eerder te maken kreeg met zoveel expliciet geweld. De spanning van de scam wond haar behoorlijk op, maar de consequentie daarvan ligt nu in een plas bloed op haar tapijt.

En dan weten we nog niet eens wat Lalo precies van Kim en Jimmy wil (voorlopig wil ik daar ook niet aan denken). Maar één ding is duidelijk: de hartverscheurende dood van Howard zal de belangrijkste schaduw vormen over het eindspel van deze serie. In zijn laatste woorden vergelijkt Howard Kim en Jimmy met ‘zielloze sociopaten’. Howard leert de échte zielloze sociopaat hierna pas kennen, maar zijn woorden tonen wel zeer efficiënt aan hoe diep onze twee protagonisten zijn gezonken. We weten dat Jimmy McGill uiteindelijk écht uitgroeit tot een zielloze advocaat, maar we hebben nog altijd geen flauw idee waar die andere topadvocaat gaat eindigen. Laten we zeggen dat Howard’s End niet per se hoopvol stemt.

Potverdomme, wát een aflevering, en wát een serie.

Een paar andere gedachten:

-Er waren wat kijkers bang dat Lalo’s verhaallijn niet spannend genoeg zou zijn, aangezien we weten dat hij (waarschijnlijk) niet meer in leven is in de Breaking Bad-tijdlijn. Die kijkers zijn na vandaag ook weer uitgepraat, aangezien Lalo hoe dan ook een cruciale rol speelt in het einde van Kims verhaallijn - hoe treurig die gedachte wellicht ook stemt. (En laten we eerlijk zijn: wat moeten we ook zonder Lalo? In deze aflevering toont hij zich wederom een waardig tegenstander van Gus, als hij Mike en zijn mannetjes in de val lokt door Hector telefonisch mede te delen dat hij ‘overstapt op Plan A’ - wetende dat team-Gus meeluistert. Ik zie na deze aflevering bovendien genoeg reden tot een It-remake met Tony Dalton in de hoofdrol als Pennywise the Clown.)

-Hoewel de ‘Howard-scam’ uiteindelijk een immens tragische afloop kent, was het wél een uiterst bevredigende afsluiting van de verhaallijn. Deze aflevering toonde de allerbeste kanten van Saul: de tragische, morele aftakeling van de hoofdpersonages, de nagelbijtertjes, én het plezier dat een goeie scam met zich kan meebrengen (zie de scènes met de filmcrew (L) en de supermarktmedewerker die eventjes de rol van zijn leven te pakken heeft).

-Wat goed om Irene weer te zien! De laatste keer dat we haar zagen, had Jimmy haar net meegesleurd in een scam om haar medebewoners ervan te overtuigen dat ze zo snel mogelijk moeten schikken in de Sandpiper-zaak. In die scènes zagen we Jimmy op zijn lelijkst, maar toch goed om te zien dat Irene nog vrolijk kan genieten van een kopje kamillethee met honing.

-Op 12 juli zijn we weer terug, met nog zes afleveringen te gaan. HYPED.