Better Call Saul Recap S06E11: 'Breaking Bad'

‘Even if this guy was gonna live, I wouldn’t go near him. He’s a complete amateur.’

‘Well, you see an amateur, I see 170 pounds of clay ready to be mold’

Och, die goeie ouwe tijd. Toen we in 2015 aan de vooravond stonden van de eerste aflevering van de prequelserie van een van de allerbeste series aller tijden, was ik vooral benieuwd wat we zouden gaan terugzien uit die ‘moederserie’. Natuurlijk, hartstikke leuk dat er nieuwe personages als ‘Chuck’, ‘Kim’, ‘Nacho’ en ‘Howard’ werden geïntroduceerd, maar ik wilde toch vooral weten of we White’s, Salamanca’s of Pinkmannetjes zouden gaan terugzien.

Ik moest vanochtend weer even terugdenken aan die vroege verlangens naar het ‘bekende’, waaruit bleek dat ik destijds helemaal nog niet klaar was om afscheid te nemen van Breaking Bad. We weten allemaal wat er in de jaren daarna gebeurde: Better Call Saul werd beter en beter, en ergens vanaf het derde seizoen dacht ik eigenlijk geen seconde meer aan Walter White en Jesse Pinkman. Die tijd lag achter ons, en ik maakte me nu véél drukker om personages als Nacho Varga, Chuck McGill en ene Kimberly Wexler. De ‘Breaking Bad’-kant van het verhaal, met oude bekenden als Gus Fring en Hector Salamanca, was extreem vermakelijk, maar de spannendste Better Call Saul-aflevering (het legendarische Chicanery) speelde zich af in een donkere rechtszaal waar alleen Jimmy, Huell en Francesca nog refereerden aan de oude serie. Better Call Saul was niet langer een verlangen naar méér Breaking Bad, het was een opzichzelfstaande legende geworden.

En tegelijkertijd wisten we natuurlijk dat het onvermijdelijk was dat we ergens in die zes seizoenen Saul (opnieuw) kennis zouden maken met een kale scheikundeleraar en zijn partner in meth. De makers deden er voorafgaand aan het laatste seizoen zelf ook niet bepaald moeilijk over: Bryan Cranston en Aaron Paul zouden terugkeren, omdat dat nu eenmaal onvermijdelijk was.

Maar een volwaardig deel van de serie zouden ze daarbij eigenlijk nooit kunnen worden, omdat het gek zou zijn als er hele nieuwe verhaallijnen zouden worden verteld in het Breaking Bad-universum die blijkbaar níet belangrijk genoeg waren voor Breaking Bad zelf. Een mindere serie had die fout ongetwijfeld wel gemaakt, en Walt en Jesse waarschijnlijk al veel eerder onderdeel laten uitmaken van de serie. Maar we hebben hier te maken met de slimste tv-schrijvers in decennia, en dus staan de cameo’s van Walt en Jesse hier puur en alleen in dienst van de hoofdrolspeler van deze serie.

We ‘ontmoeten’ Walt en Jesse hier tijdens de inmiddels klassieke scène uit de achtste aflevering van seizoen 2 van Breaking Bad (die aflevering heette heel toepasselijk ‘Better Call Saul’, terwijl deze aflevering ‘Breaking Bad’ heet), waarin ze Saul kidnappen, en meenemen naar een graf in de woestijn (waarover later meer). Het verschil is dat we de gebeurtenissen ditmaal vanuit Sauls perspectief zien - eerst met een kap over zijn hoofd in de beroemde/beruchte camper, later in zijn natuurlijke habitat van onderhandelen en gladde praatjes. Saul heeft al snel door dat er veel geld te verdienen valt met deze twee ogenschijnlijke nitwits, en krijgt daarin - getuige de gebeurtenissen in Breaking Bad - niet bepaald ongelijk.

Die uiteindelijke samenwerking met Walt en Jesse leverde hem een hoop geld op, maar óók een gedwongen vertrek naar Nebraska. Misschien had hij daarom toch beter naar Mike kunnen luisteren, die we - in deze serie voor het eerst mét zonnebril! - in deze aflevering terugzien als privédetective voor Saul (ik krijg nooit genoeg van scènes met Bob Odenkirk en Jonathan Banks). We weten natuurlijk dat Mike in werkelijkheid vooral voor Gus werkt, en dus lijkt hij Saul hier vooral te gebruiken als a) dekmantel voor zijn werk voor Fring en b) een soort ‘vinger aan de pols’ voor de onderwereld van Albuquerque. Saul heeft Mike gevraagd om onderzoek te doen naar Walter, maar Mike heeft - uiteraard - meteen in de gaten dat met deze ‘amateur’ beter niet samengewerkt kan worden. Maar Saul ziet in de amateuristische scheikundeleraar juist een goudmijn, die met enig 'kneedwerk’ een hele grote zou kunnen worden.

We weten hoe dat uiteindelijk afloopt: Mike eindigt als het zoveelste slachtoffer van Walts ego, en Saul eindigt als een Cinnabon-manager in Nebraska. Als dit universum ons iets heeft geleerd, is het dus dat je al-tijd moet luisteren naar Mike Ehrmantraut. Maar zelfs Mike Ehrmantraut vergat een keer te luisteren.

‘You’re not a real lawyer. I know you. I know what you were, what you are. People don’t change. You’re Slippin’ Jimmy!’

De Breaking Bad-cameos’s fungeren in deze aflevering vooral als een spiegel voor het heden. Waar ik vorige week nog dacht dat Gene vooral de ‘Jimmy’ in zichzelf terugvond, en de ‘Saul’ aan het kledingrek liet hangen, wordt Gene in deze aflevering tóch weer aangetrokken tot zijn meest zelfdestructieve kant. En net als in de hartverscheurende negende aflevering, is het Kim die Jimmy doet terugvallen in zijn meest verwerpelijke gedrag. Want meer nog dan de cameo’s van Walt en Jesse, sprong vooral de scène in de telefooncel eruit deze week. Maar voordat ik het daar over ga hebben, moeten we het eerst nog even hebben over dat ándere telefoontje, dat in de vijfde aflevering van seizoen 4 al werd geteased in een flash forward met Saul en Francesca.

Laatstgenoemde zien we nu voor het eerst weer in de (zwart-witte) post-Breaking Bad-tijdlijn. Zoals met vrijwel iedereen in dit universum, is haar leven er niet per se beter op geworden na de val van Heisenberg. Ze verhuurt appartementen aan een paar betweterige junks, haar post wordt opengescheurd door de autoriteiten, en ze wordt voortdurend gevolgd. Maar ook Francesca heeft een paar trucs geleerd in de loop der jaren, en weet de volgauto succesvol af te schudden, om het geplande telefoontje van Gene aan te nemen. Francesca licht hem én ons bij over de gang van zaken na de dood van Walt: Skyler heeft een deal gesloten met de autoriteiten, Huell en Kuby zijn gevlogen (arme Huell heeft het DEA-safehouse dan tóch mogen verlaten, hoera!) en Jesse en Saul zijn de enige (levende) betrokkenen die nog gezocht worden door de autoriteiten. (De auto van Jesse is teruggevonden bij de grens, waarmee de grote verdwijntruc uit El Camino geslaagd lijkt).

Francesca vertelt Saul óók dat hij vrijwel al zijn bezittingen en brievenbusfirma’s kwijt is, maar belangrijker nog: dat er één iemand is die naar hem informeerde na zijn verdwijning. En dat was - hoe kan het ook anders? - Kim Wexler. Gene lijkt helemaal op te bloeien van dit nieuws (‘She asked for me?’), en besluit even later om contact te zoeken. Hij blijkt gewoon te weten waar Kim werkt en woont (misschien heeft hij Mike daar ooit op afgestuurd?): ze is niet teruggekeerd naar de advocatuur, maar werkt in een soort tuincentrum in Florida. Gene vraagt de telefonist om doorverbonden te worden, en precies op dat moment verlaten camera en microfoon de telefooncel. Wie Gene precies te spreken krijgt, komen we daardoor niet te weten. Is het Kim zelf? Is het een nieuwe liefde van Kim? Wil ze hem überhaupt niet spreken? Of is Kim in rook opgegaan? (Ik heb geen idee, dus ik stel hier ook maar gewoon vragen. Ik sluit nog steeds niet uit dat we een Kim-montage of Kim-aflevering krijgen, waarin we meer leren over haar leven voor, tijdens en na de gebeurtenissen in Breaking Bad).

Hoe dan ook: het telefoongesprek zorgt er wél voor dat Gene in volledige Saul-modus schiet, en opnieuw de hulp van Slippin’ Jeffy en zijn vriend inschakelt voor een nieuwe scam. Maar waar Gene vorige week nog vrede leek te hebben met een vrij onschuldige, eenmalige scam, is die rem er nu totaal af. Gene en Jeff scammen uiteindelijk tientallen mensen, door ze na een dronken avond op een slimme manier geld afhandig te maken.

Maar als Jimmy iets geleerd zou moeten hebben van de Howard-scam, is het wel dat een scam uiteindelijk altijd nét iets te ver gaat. Dat einde dient zich - niet geheel toevallig - wellicht aan in de vorm van een man die lijdt aan een agressieve vorm van kanker. Gene weigert echter om hem te sparen, want ook zieke mensen kunnen behoorlijk wat ellende veroorzaken, weet hij uit ervaring. Het hulpje van Jeff heeft zijn moreel kompas nog wél op orde, en besluit de man niet te beroven, maar Gene en Jeff besluiten uiteindelijk tóch terug te keren naar zijn huis om daar in te breken. Verslaving is een belangrijk thema in dit seizoen, en voor Jimmy/Gene lijkt Saul te symboliseren wat de fles is voor een alcoholist. Hij weigert nog steeds om zijn pijn (lees: Kim) onder ogen te komen, en verliest zich daardoor maar weer in zijn ‘verslaving’. Met alle mogelijke gevolgen van dien.

“My name is Ozymandias, King of Kings
Look on my Works, ye Mighty, and despair!
Nothing beside remains.
Round the decay of that colossal wreck, boundless and bare
The lone and level sands stretch far away.”

Die inbraak kan alleen maar fout aflopen, zou je denken. Nu ben ik de afgelopen weken vrijwel continu bezig geweest met (vruchteloze) voorspellingen over het einde van Better Call Saul, en houd ik voorlopig nog steeds vast aan de theorie dat Jimmy/Saul/Gene uiteindelijk eindigt in de gevangenis, en daar door al zijn ervaringen gezien zal worden als een lokale held. Ik zie wel een situatie voor me waarin Kim dan uiteindelijk de beloning voor het inrekenen van Saul (zo’n vijf miljoen dollar) opstrijkt, zodat ze wellicht tóch kan terugkeren naar het helpen van armlastige mensen die juridische bijstand nodig hebben. Maar goed, dit seizoen heeft vooral bewezen dat ik er vrijwel elke week naast zit, dus jullie mogen dit voorlopig gewoon vergeten (tenzij blijkt dat ik gelijk heb, dan zie ik jullie erkenning over twee weken graag tegemoet!)

Het lijkt er nu vooral op dat Gene betrapt gaat worden in het huis van zijn slachtoffer (Jeff verwacht immers dat de drugs om de man in slaap te houden bijna zijn uitgewerkt), maar ik voorzie tóch een andere wending in de onvermijdelijke ‘val van Gene’. Ik geloof namelijk niet dat een levende legende als Carol Burnett alleen is ingehuurd als sympathieke vrouw op leeftijd die zich vermaakt met kattenfilmpjes. In de aflevering van vorige week zagen we al dat Marion een stuk mondiger, zelfstandiger en slimmer is dan haar omgeving haar inschat, dus ik blijf vermoeden dat zij uiteindelijk verantwoordelijk gaat zijn voor Gene’s ondergang. Dat zou bijzonder passend zijn, omdat Jimmy eerder in dit seizoen een grote smak geld verdiende over de rug van de Sandpiper-oudjes (en vooral Howard Hamlin, natuurlijk). Hoe passend zou het zijn als een bejaarde vrouw uiteindelijk verantwoordelijk is voor zijn ondergang?

Tegelijkertijd laat deze aflevering ook zien dat Gene zijn ondergang uiteindelijk vooral zélf inluidt. Het telefoongesprek met/over/zonder Kim deed hem terugvallen in zijn dekselse Saul-modus, en zorgt er waarschijnlijk voor dat Gene binnen mum van tijd op de radar van de autoriteiten (of erger?) zal verschijnen. Dat kan niet lang goed gaan, zeker als we kijken naar twee tamelijk onheilspellende aandachtspunten uit deze aflevering:

1. Die verbluffende transitie van het graf van Saul in de woestijn naar Gene die in bed ligt. Briljant gedaan, maar hopelijk niet profetisch…

2. Als Saul Walt vriendelijk verzoekt om de camper opnieuw te starten, zegt hij het volgende: ‘Hey, are you gonna try that again, or are they gonna find us buried in a sandstorm a thousand years from now?’ Ik moest hierbij vooral denken aan ‘Ozymandias’, het beroemde gedicht dat niet geheel toevallig óók de titel is van de op-twee-na-laatste (!) Breaking Bad-aflevering (tevens de beste serie-aflevering aller tijden), waarin het imperium van Walter White definitief instort. Omdat deze aflevering de gebeurtenissen in Breaking Bad en de Gene-tijdlijn zó duidelijk spiegelt, begin ik langzaamaan toch het ergste te vrezen voor Jimmy/Saul/Gene.

   Walter White kreeg een ‘happy end’, maar verwoestte eerst wel het leven van zijn familie, en dat van talloze anderen.

   Jesse Pinkman kreeg een ‘happy end’, maar zag de twee liefdes van zijn leven sterven en bracht maanden door in een hol onder de grond als slaaf van een stel nazi’s.

   Hoe bitterzoet wordt het einde van Jimmy McGill?

Ik heb inmiddels echt geen idee meer welke kant het opgaat, en laat dat nu net het allerlekkerste gevoel zijn bij het kijken van een serie. Dit gevoel van intense betrokkenheid heb ik niet meer gevoeld sinds Twin Peaks: The Return. Alleen Succession komt misschien nog in de buurt, maar voor de rest is er geen serie die me de afgelopen vijf jaar zó heeft beziggehouden als Better Call Saul. Dat gaat inmiddels zelfs zo ver dat ik mijn telefoon niet meer aanraak tot ik de aflevering heb kunnen zien. Laat ik dat gevoel nog maar even koesteren, want we hebben helaas nog maar twee (nog maar TWEE!) afleveringen te gaan. Een happy end wordt het voor mij/ons dus sowieso niet, want ik zie nu al op tegen het immense zwarte seriegat waarin ik onvermijdelijk ga vallen als we het Bad/Saul-boek definitief sluiten. Nu al nerveus voor volgende week!

Een paar side notes:

• Ik ging ervan uit dat Bryan Cranston en Aaron Paul zouden terugkeren voor meerdere scènes, maar vooralsnog lijkt het erop dat dit alles is. Maar ik sluit ook weer niet helemaal uit dat we volgende week nog wat meer van Walt en Jesse te zien krijgen, óók omdat Vince Gilligan de aflevering van volgende week schrijft én regisseert. Maar als dit het is: perfect! Plezierig om ze weer terug te zien (het interesseert me niet zoveel dat Aaron Paul zichtbaar ouder is, dat geldt óók voor Mike en Gus, en dat maakt me echt geen zier uit), en vooral: keurig in dienst van het verhaal. Daar kunnen andere films en series - zoals wel vaker - nog wat van leren.

• Een (waarschijnlijk?) perfect einde voor Francesca in deze aflevering, wanneer ze de telefoon zonder pardon ophangt voordat Gene/Saul/Jimmy afscheid van haar kan nemen. Een geweldig personage, en ook een personage dat perfect laat zien hoe giftig de invloed van Saul Goodman en zijn clientèle precies was.

• Een niet onbelangrijk detail: openbaar aanklager Bill Oakley (een van mijn favoriete bijpersonages) is overgestapt naar ‘de dark side’, oftewel: de advocatuur. Ik sluit niet uit dat hij nog een rol gaat krijgen in het eindspel, want ik vond het vrij opvallend dat we zowel een billboard als een naamsvermelding kregen.

• Regisseur/schrijver Thomas Schnauz geeft in een (fantastisch) interview met Rolling Stone flink wat extra context bij de aflevering, en laat en passant ook nog weten dat ‘Danny’ (die Saul noemt in het gesprek met Francesca) Daniel Warmond is, oftewel de ‘taartzitter’ uit de eerste seizoenen van Saul. Saul haalde Danny in Breaking Bad altijd aan als ‘de ideale zetbaas/manager’ van een bedrijf dat fungeert als dekmantel voor witwaspraktijken. Volgens Schnauz was Danny de manager van het Laser Tech-centrum dat Saul altijd probeerde te slijten aan Walt en Jesse. Ik had Danny graag nog even teruggezien, maar ben blij dat Schnauz hem zo toch nog wat indirecte erkenning gaf.

• Een karaokescène met Bob Odenkirk, yes! De scène uit seizoen 4 waarin Chuck en Jimmy The Winner Takes It All zingen, is nog steeds een van mijn absolute hoogtepunten, dus blij dat we een soort knipoog kregen in deze aflevering.

• Het kan niet vaak genoeg gezegd worden: Bob Odenkirk is een van de allergrootste spelers