Better Call Saul Recap S06E12: 'Waterworks'

‘Well, have a nice life, Kim.’

NIET DE PAARDENSTAART. Natuurlijk zouden we Kim Wexler weer terugzien vóór het definitieve einde van Better Call Saul, daar heb ik geen moment aan getwijfeld. Maar dat we haar in de Gene-tijdlijn zouden terugzien met donker haar en ZONDER paardenstaart?! Die klap kom ik voorlopig écht niet meer te boven.

En zo was de voorlaatste aflevering van Better Call Saul - geschreven en geregisseerd door capo di tutti capi Vince Gilligan - sowieso een aflevering vol emotionele vuistslagen. De laatste paar weken dacht ik meermaals dat er - met heel veel fantasie - heus nog wel een geitenpaadje te vinden was voor een happy end voor Kim en/of Jimmy. Die hoop lijkt nu totaal vervlogen, want Gilligan maakte ons in deze aflevering voor de zoveelste keer duidelijk dat we hier toch echt kijken naar een ultieme tragedie, en dat in het Bad/Saul-universum uiteindelijk niemand vrijuit gaat.

Laten we beginnen met het nieuwe ‘leven’ van Kim. Vorige week leerden we al dat ze in de Gene-tijdlijn inmiddels werkt voor een tuinsproeierbedrijf in Florida, en dat ze haar gloriedagen als briljant advocaat én briljante scam-artiest voorgoed achter zich leek te hebben gelaten. Deze week zien we hoe ongelooflijk treurig die realiteit eruitziet. Omdat deze scènes zich afspelen in de Gene-tijdlijn, zien we Kim voor het eerst in zwart-wit, hetgeen een extra grauwe sluier legt over haar leven in Florida (het gebruik van zwart-wit is in veel films en series een zwaktebod, maar in Saul is het - uiteraard - werkelijk prachtig én dient het een doel, door ons letterlijk te laten zien dat alle kleur uit het leven van onze protagonisten is gezogen).

Kim vult haar dagen op een extreem modaal kantoor, maar gooit er niet bepaald met de pet naar (Kim Wexler blijft nu eenmaal Kim Wexler), en zet haar extreme gedrevenheid nu maar in voor nietszeggende reclamefolders. Haar persoonlijke leven is niet veel beter: ze heeft een sukkelig vriendje die niet bepaald geboren is in een vat vol avonturendrang, en tijdens de seks komt hij niet veel verder dan ‘yeah, yeah, yeah’. Het beeld dat Gilligan en Rhea Seehorn in deze scènes schetsen van Kim, is intens tragisch, omdat we in ruim zestig afleveringen geleerd hebben dat Kim véél beter kan dan dit. De vraag die de makers (en Kim zelf) echter stellen, is of Kim dat eigenlijk nog wel verdient na haar acties. Kim lijkt zichzelf te straffen voor de dood van Howard, en gunt zichzelf niet langer het geluk. Het doodnormale leven in Florida is haar gevangenisstraf.

En dan ontvangt Kim óók nog een telefoontje uit Nebraska…

Vorige week zagen we al dat Gene contact probeerde te zoeken met Kim, maar hoorden we uiteindelijk níet de precieze inhoud van het telefoongesprek. Nu zien en horen we dat wel, waarbij Kim oogt als een angstig hert dat net in de koplampen heeft gestaard. Met reden, want Kim spreekt hier niet langer met Jimmy McGill, maar met Saul Goodman. En Saul Goodman is nu nét de ex waarmee je beter géén gesprek meer kunt voeren. De Jimmy McGill die Kim kende en liefhad, is allang verdwenen; de man die ze uiteindelijk aan de lijn krijgt, heeft hooguit nog zijn DNA.

Vorige week hoopten we nog dat we het telefoongesprek daadwerkelijk zouden horen, maar in deze aflevering blijkt dat we toch maar voorzichtig moeten zijn met wat we wensen. Want een toenaderingspoging kun je dit onmogelijk noemen, omdat Saul in het telefoongesprek al snel de overhand neemt over Jimmy. En dat zorgt voor een niet bepaald fraai beeld: Saul komt over als een monster, en wrijft Kim nog maar eens even haar schuldgevoel in over Howard. Kim vindt op haar beurt dat Jimmy zichzelf moet aangeven, maar die woorden zijn gericht aan dovemansoren. Zelfs Kim kan Jimmy McGill allang niet meer bereiken.

En toch maakt het sinistere telefoongesprek wel degelijk iets los in Kim, die vrij snel daarna besluit om af te reizen naar Albuquerque. Ook deze scènes barsten van de tragiek: kijk alleen maar naar het overtollig verklaarde hokje waarin Mike ooit parkeertickets verkocht (nu vervangen door een automaat), of naar het moment waarop Kim ziet hoe een andere advocaat (met paardenstaart) haar cliënt klaarstoomt voor een zitting. Deze aflevering barst van de tragische callbacks naar eerdere seizoenen, en benadrukken de immense gevolgen van de keuzes van de protagonisten. Zelfs het normaal zo zonnige Albuquerque krijgt door de zwart-witbeelden iets van een spookstad.

Kim besluit haar verleden voor een laatste keer onder ogen te komen, door bij de rechtbank een verklaring af te leggen over alles wat er zes jaar eerder is gebeurd met Howard. Die verklaring levert ze later óók af bij Howards weduwe, die ze een paar afleveringen eerder nog op een verschrikkelijke manier voorloog. Het is tijd voor de waarheid, maar die waarheid komt voor Cheryl alsnog te laat. Zijn lichaam zal vermoedelijk nooit gevonden worden, en het imago van Howard is door toedoen van Jimmy en Kim al jaren naar de filistijnen. Dus waarom nu alsnog de waarheid vertellen? Een slechte serie had het personage hier de woorden nog eens letterlijk laten uitspreken, maar Saul vertrouwt gelukkig gewoon weer op de expressie van Rhea Seehorn.)

En dat brengt ons bij een van de allersterkste, en tegelijkertijd hartverscheurendste scènes uit het Bad/Saul-universum (en eigenlijk gewoon uit de hele seriegeschiedenis). Kim zit in een shuttlebus naar het vliegveld, en denkt terug aan alles wat er die dag, en in de afgelopen jaren, allemaal is gebeurd. En dat brengt ons meteen bij de titel van deze aflevering, want zelfs Kim kan de tranen uiteindelijk niet meer tegenhouden. Kim heeft zich in de afgelopen zes seizoenen vrijwel altijd groot gehouden, en geen ruimte gemaakt voor écht rauwe emotie. Alles was altijd gecalculeerd (de break-up met Jimmy) óf extreem gecontroleerd (zoals op de begrafenis van Howard). Maar in die shuttlebus is ze voor het eerst op haar allerkwetsbaarst. Ze probeert de tranen tegen te houden, maar het is al te laat: de kraan gaat volledig open.

Het is de allerbeste scène van Rhea Seehorn in de geschiedenis van Better Call Saul (en dat zegt wat, na zoveel absurd goede scènes door de jaren heen), en bevestigt maar weer eens dat Seehorn (samen met Bob Odenkirk) absoluut thuishoort in de James Gandolfini-Hall of Fame van beste acteerprestaties uit de seriegeschiedenis. Ik zeg hier natuurlijk niets nieuws, want we hebben al talloze malen de loftrompet gestoken over het geniaal genuanceerde werk van Seehorn, maar deze scène was echt something else (ik schakel maar gewoon over op het Engels, want ik heb alle Nederlandstalige lofuitingen inmiddels ook wel gebruikt.) Prijzen zijn natuurlijk een tikje onzinnig, maar als Seehorn om wat voor reden dan ook níet alle Emmy’s, Golden Globes of Gouden TV Tijgers wint, zou dat volstrekt crimineel zijn.

‘I trusted you’

Nu we het toch over criminelen hebben, moeten we maar weer afreizen naar Omaha, waar Gene er na het telefoongesprek met Kim werkelijk álles aan lijkt te doen om gepakt te worden. De inbraak bij zijn terminale scam-slachtoffer was één ding, maar eenmaal binnen is het voor Gene nog steeds niet genoeg. Hij vindt uiteindelijk de benodigde wachtwoorden en papieren*, maar besluit óók nog even te kijken wat de man verder in zijn bezit heeft (denk aan de urn met de as van een overleden hondje, dat in tegenstelling tot Nippy wél echt bestond). Dat kost natuurlijk allemaal veel te veel tijd, en dus wordt het slachtoffer wakker voordat Gene is vertrokken. Gene lijkt de urn vervolgens te willen inzetten om de man bewusteloos te slaan, maar de arme sloeber valt gelukkig nét op tijd in slaap. De ongedurige Jeff voelt zich buiten ondertussen opgejaagd door een geparkeerde politieauto, en parkeert zijn taxi in een vlaag van paniek vervolgens per ongeluk tegen een andere auto (een komisch lichtpuntje in een intens tragische aflevering). Gene weet te ontkomen, en lijkt zich later zelfs te verheugen op het adviseren van de gearresteerde Jeff, die door zijn roekeloze actie nu óók verdacht wordt van inbraak.

*Een bankafschrift geeft een vermogen van ruim 737.000 dollar weer, en dat is niet geheel toevallig precies het bedrag wat Walter White ooit nodig dacht te hebben om zijn gezin een goede boterham na te laten. S/o naar @Tjeerd95 op Twitter, die mij hier vanochtend op wees in een DM.

Gene zoekt vol zelfvertrouwen contact met Marion om haar te vertellen over de arrestatie van haar zoon, maar maakt één cruciale fout, door te verwijzen naar het borgsysteem in Albuquerque. Marion is weliswaar op leeftijd, maar is ook niet gek, en realiseert zich direct dat het vrij vreemd is dat een Cinnabon-manager uit Omaha zoveel kennis heeft over Albuquerque. Vorige week rook ze al onraad, maar nu weet ze zeker dat er iets niet klopt aan deze ‘Gene’, die haar een paar weken daarvoor toevalligerwijs zélf toegang heeft verschaft tot het internet.

Het kost Marion slechts de woorden ‘con man’ en ‘Albuquerque’ om uit te vinden dat Gene een veel kleurrijker verleden heeft dan hij doet voorkomen. Ze ontdekt een van de befaamde/beruchte Better Call Saul-commercials, en heeft het volume op haar koptelefoon nét iets te hard staan, waardoor Gene zijn eigen stem herkent. De reflectie van de commercials in Gene’s bril is wél in kleur, en dat levert maar weer eens een van de meest iconische shots uit de hele serie op (een soortgelijk shot zagen we ook in de allereerste cold open van Better Call Saul, waarin Gene ‘s avonds op de bank oude videobanden met zijn commercials kijkt).

Wat volgt, is een bloedstollend spannende scène, waarin we misschien wel de meest angstaanjagende versie van Jimmy tot nu toe zien. Van de goedzak die het verkeerde pad koos, is in deze scène helemaal niets meer over. Hij bedreigt Marion met de internetkabel, en lijkt tot alles bereid om ervoor te zorgen dat ze (misschien wel voorgoed) zwijgt. Maar dan weet Marion op het allerlaatste moment tóch het laatste restje Jimmy McGill in dit monster naar boven te krijgen, door te zeggen dat ze hem vertrouwde. Odenkirk laat op dat moment héél even een glimp van Jimmy zien, en bewijst dat er achter al die nare maskers van Saul en Gene nog altijd wel degelijk een restje mens schuilgaat. Hij geeft Marion de kans om de thuiszorg in te schakelen, zodat zij de politie kunnen bellen. Marion wordt gespaard, terwijl Jimmy/Saul/Gene voor een laatste (?) keer op de vlucht slaat. (Zet na deze scène de champagne ook alvast maar koud voor de Emmy-winst van Carol Burnett).

‘He’s a wanted man, and his name is Saul Goodman!’

Het is een voortreffelijke slotscène van een van de beste uren televisie in tijden. Nu zorgt Better Call Saul daar vrijwel elke week voor, maar deze aflevering ging zelfs daar nog maar weer eens overheen. Eigenlijk voelt het schrijven van deze recap zelfs te vroeg, want deze aflevering bood ons zó veel om op te kauwen, dat het eigenlijk ondoenlijk was om nu al een coherent verhaal te schrijven.

Want we zijn er nog lang niet, want we moeten het óók nog hebben over de totaal onverwachte cross-over tussen Kim en Jesse! Ik had er vrede mee gehad als het boek van Walt en Jesse na de aflevering van vorige week definitief gesloten werd, maar tegen een scène met Rhea Seehorn en Aaron Paul zegt een weldenkend mens nóóit nee. Want ook Kim en Jesse spiegelen elkaar in zekere zin, als ‘slachtoffers’ van de protagonisten uit beide series. Natuurlijk zijn ze voor een groot deel verantwoordelijk voor hun eigen acties (en dat weten ze zelf als geen ander), maar de invloed van hun partners heeft er uiteindelijk wél toe geleid dat ze steeds verder verdwaald raakten op hun bad choice road. Jesse is hier nog de onwetende draaideurcrimineel, maar bevindt zich twee jaar later in eenzelfde situatie als Kim, waarin hij de rest van zijn leven zal moeten dealen met de consequenties van zijn keuzes. (Toen Kim eerder in de aflevering bij de bushalte stond op weg naar Albuquerque, zagen we niet voor niets een bord met eindbestemming ‘Alaska’, niet geheel toevallig de plaats waar Jesse uiteindelijk iets van rust lijkt/hoopt te gaan vinden).

Kim ontmoet Jesse vlak nadat ze de scheidingspapieren heeft ondertekend in het kantoor van Saul (het deed eerder al pijn om Kim in Florida te zien zonder paardenstaart, maar het deed zo mogelijk nóg meer pijn om haar te zien in het pompeuze kantoor van Saul Goodman). Ook in deze scènes werd alle overgebleven hoop op een happy end wel overboord geflikkerd, want Jimmy is op dat moment al volledig in de Saul-modus geschoten, en heeft al zijn emoties op die manier volledig uitgeschakeld. (We zien hem in de openingsscène met een bal spelen om tijd te rekken tot zijn gesprek met Kim - een soortgelijke ‘stuiterscène zagen we eerder in het vierde seizoen, vlak na de dood van Chuck. Jimmy en omgaan met emoties: het is niet bepaald een gelukkig huwelijk.)

In de scène waarin Kim de scheidingspapieren ondertekent, heeft Jimmy zijn Saul-masker op, en wil hij Kim vooral duidelijk maken dat hij zonder haar een succesvol kantoor uit de grond heeft gestampt, en dat hij totaal onverschillig is over het einde van hun huwelijk. Jimmy heeft al zijn emoties verborgen onder het masker van Saul Goodman, en dat masker gaat niet meer af. Zelfs niet bij de liefde van zijn leven. Kims antwoord op Jesse’s vraag of Saul goed is, spreekt wat dat betreft boekdelen: ‘When I knew him, he was.’

En zo maken we ons op voor de allerlaatste aflevering van Better Call Saul (en daarmee zeer waarschijnlijk óók van het Albuquerque-universum, aangezien Vince Gilligan in een interview met Rolling Stone aangaf dat hij voorlopig klaar is met deze verhalen). Gene bestaat inmiddels niet meer, terwijl Saul Goodman opnieuw moet vluchten. Maar waar is Jimmy McGill? De titel van de seriefinale is, vermoedelijk heel toepasselijk, ‘Saul Gone’. Voor een serie die Better Call Saul heet, hebben we het titelpersonage eigenlijk bar weinig gezien. En dat is misschien maar beter ook, aangezien we zijn gaan houden van Jimmy McGill, en Saul Goodman niets meer is dan een afschuwelijke performance van een tragische figuur die niet kan omgaan met de pijn in zijn leven. Kan Jimmy net als Kim eindelijk de verantwoordelijkheid nemen voor zijn acties? De laatste paar afleveringen bieden angstvallig weinig hoop.

Om het af te leren, nog wat kleine puntjes:

• In mijn vorige recap gooide ik de theorie op dat Kim misschien wel de ‘beloning’ zou kunnen gaan innen voor het inrekenen van Saul. Teun Bolsius wees mij op Twitter gelukkig zeer terecht op het feit dat de beloning van vijf miljoen blijkbaar een verzinsel was van het marketingteam. Die theorie kan - net als veel andere theorieën - dus van tafel!

• Benieuwd of we volgende week nog een cameo (of meerdere cameo’s) gaan zien van iconische personages. Zien we Walter nog een keer terug? Heeft Mike nog een scène? Krijgen we nog één laatste flashbackscène met Chuck? Ik zet voor nu in op dat laatste, wellicht in de vorm van een cold open zoals die KARAOKE.

• Zoals ik al zei: veel om op na te kauwen na het zien van deze aflevering. Wellicht kom ik later deze week nog met een wat algemener stuk over het einde van het Bad/Saul-universum, omdat ik nu eenmaal iets moet in de lange, lange, lange week tot de seriefinale. Tot die tijd: deel hieronder vooral jouw meningen, theorieën of hersenspinsels. En deel de recaps vooral met je Better Call Saul-vrienden! (Want je weet: dat zijn sowieso je leukste en slimste vrienden.)

• Wat een serie.